Back to: Szkolenie na uprawnienia elektryczne G-1 SMEP
Jako urządzenia ochronne powodujące wyłączenie odbiornika lub obwodu mogą być stosowane
różne urządzenia, w tym:
- Urządzenia przetężeniowe (nadmiarowoprądowe), do których zaliczają się:
- Wyłączniki z wyzwalaczami nadprądowymi lub przekaźnikami nadprądowymi,
- Bezpieczniki z wkładami topikowymi.
2. Wyłączniki instalacyjne nadprądowe.
W przypadku bezpieczników topikowych, ze względu na długie czasy wyłączeń i duży rozrzut
charakterystyk prądowo-czasowych, ich rola jako elementu zabezpieczającego może być ograniczona
na rzecz wyłączników instalacyjnych nadmiarowoprądowych.
W ochronie przeciwporażeniowej konieczne jest wprowadzenie bardzo krótkich czasów wyłączenia,
nawet rzędu 0,1 s. W związku z tym, należy dobrać elementy szybkiego wyłączania na podstawie
charakterystyk czasowo-prądowych elementów zabezpieczających.
Krotność prądu znamionowego Ln –>
Charakterystyka B: wyłączniki nadprądowe o charakterystyce B są przeznaczone głównie do
zabezpieczania przewodów i odbiorników w obwodach oświetlenia, gniazd wtyczkowych oraz
obwodów sterowania. Charakterystyka B oznacza, że wyłącznik będzie reagować na prądy zwarciowe
oraz przeciążeniowe, z odpowiednim uwzględnieniem charakterystyki czasowo-prądowej dla tych
typów obciążeń.
Charakterystyka C: wyłączniki nadprądowe o charakterystyce C są dedykowane głównie do
zabezpieczania przed skutkami zwarć i przeciążeń w instalacjach, w których używa się urządzeń
elektroenergetycznych o dużych prądach rozruchowych, takich jak silniki czy transformatory.
Charakterystyka C zapewnia odpowiednią reakcję na prądy zwarciowe oraz przeciążeniowe,
szczególnie w przypadku obciążeń charakteryzujących się dużymi prądami rozruchowymi. Dzięki
temu można efektywnie chronić takie instalacje przed uszkodzeniami wynikającymi z przeciążeń i
zwarć.
Charakterystyka D: wyłączniki nadprądowe o charakterystyce D są przeznaczone do zabezpieczania
obwodów urządzeń elektroenergetycznych o bardzo dużych prądach w chwili załączania, takich jak
silniki o ciężkim rozruchu, transformatorów czy grup lamp. Charakterystyka D zapewnia odpowiednią
ochronę przed skutkami dużych prądów rozruchowych, które mogą wystąpić w momencie włączania
tych urządzeń. Dzięki temu można zapobiec uszkodzeniom instalacji oraz urządzeń wynikającym z
takich dużych prądów w chwili rozruchu.
Dokładnie, urządzenia ochronne różnicowoprądowe, takie jak wyłączniki różnicowo-prądowe i
wyłączniki współpracujące z przekaźnikami różnicowoprądowymi, pełnią kluczową rolę w ochronie
przeciwporażeniowej. Różnicowoprądowe urządzenia ochronne (RCD) monitorują różnicę prądu w
obwodzie między przewodem fazowym a przewodem neutralnym. Jeśli wykryją nieprawidłowość,
taką jak wyciek prądu z obwodu, szybko wyłączają zasilanie, zapobiegając ryzyku porażenia prądem
elektrycznym.
Wyłączniki o prądzie znamionowym 30 mA są powszechnie stosowane jako środek ochrony
przeciwporażeniowej, ponieważ reagują na niewielkie przecieki prądowe, które mogą być groźne dla
życia. Natomiast wyłączniki o prądzie 100 mA stanowią dodatkową ochronę w obwodach, gdzie mogą
wystąpić większe prądy upływowym, ale są nadal wystarczająco niskie, aby niebezpieczeństwo
porażenia było minimalne. Natomiast wyłączniki o prądzie znamionowym równym lub większym niż
300 mA są stosowane przede wszystkim jako środek ochrony przeciwpożarowej, ponieważ mogą
zapobiec przegrzaniu przewodów i potencjalnym pożarom.
Dokładnie, samoczynne szybkie wyłączanie zasilania jest powszechnie stosowanym i bardzo
skutecznym środkiem ochrony w układach sieciowych TN, TT oraz IT. W przypadku wystąpienia
nieprawidłowości, takich jak przeciążenia lub zwarć, urządzenia zabezpieczające, takie jak wyłączniki
nadprądowe lub różnicowoprądowe, powinny szybko zadziałać, odłączając zasilanie i zapobiegając
dalszym niebezpieczeństwom.
Prąd I a , który zapewnia samoczynne zadziałanie urządzenia zabezpieczającego przetężeniowego,
powinien być dobrany zgodnie z charakterystykami czasowo-prądowymi urządzeń wyłączających.
Dzięki odpowiedniemu dobraniu prądu zabezpieczenia, możliwe jest zapewnienie szybkiego
reagowania na nieprawidłowości w obwodach, minimalizując ryzyko wystąpienia szkód lub zagrożeń
dla bezpieczeństwa.
Dokładnie, zgodnie z przepisami każdy obiekt budowlany powinien posiadać połączenia
wyrównawcze główne. Te główne połączenia wyrównawcze zapewniają bezpieczne uziemienie
różnych elementów instalacji oraz metalowych elementów konstrukcyjnych budynku. Do głównej
szyny uziemiającej podłącza się różne elementy, w tym przewody uziemiające, przewody ochronne
lub ochronno-neutralne, metalowe rury, metalowe powłoki kabli, oraz inne metalowe elementy
konstrukcyjne.
W pomieszczeniach o zwiększonym zagrożeniu porażeniowym, takich jak łazienki, pralnie,
hydrofornie i kotłownie, oraz w przestrzeniach, gdzie niemożliwe jest zapewnienie ochrony przez
samoczynne wyłączenie zasilania, dodatkowo stosuje się połączenia wyrównawcze miejscowe. Te
połączenia powinny obejmować wszystkie części przewodzące jednocześnie dostępne, takie jak
części przewodzące dostępne, części przewodzące obce, przewody ochronne wszystkich urządzeń, w
tym gniazd wtyczkowych, oraz metalowe konstrukcje i zbrojenia budowlane. Dzięki temu zapewniane
jest skuteczne wyrównanie potencjałów oraz minimalizowane jest ryzyko porażenia elektrycznego.
Zgodnie z przepisami ochrony przeciwporażeniowej, wszystkie elementy przewodzące wprowadzone
do budynku z zewnątrz, takie jak metalowe rurociągi gazowe, powinny być jak najbliżej przyłączone
do głównej szyny uziemiającej. Jest to ważne, ponieważ połączenie tych elementów z główną szyną
uziemiającą umożliwia wyrównanie potencjałów między nimi, co nazywane jest ekwipotencjalizacją.
Jednakże, należy pamiętać, że chociaż przepisy ochrony przeciwporażeniowej zalecają przyłączenie
metalowych rurociągów gazowych do głównej szyny uziemiającej, to wykorzystanie tych elementów
jako uziomu naturalnego jest niedopuszczalne zgodnie z przepisami gazowniczymi. Dlatego w
miejscach, gdzie metalowe rurociągi gazowe są przyłączane do głównej szyny uziemiającej, należy
zastosować wstawki izolacyjne, aby zapobiec wykorzystaniu rurociągów jako uziomu naturalnego.
Takie wstawki izolacyjne powinny być umieszczone pomiędzy miejscem przyłączenia przewodu
wyrównawczego głównego a miejscem wprowadzenia tych części do gruntu.
Aby nastąpiło szybkie wyłączenie powinny być spełnione następujące warunki:
- dla układu IT bez przewodu neutralnego:
- dla układu IT z przewodem neutralnym:
gdzie: Zs – impedancja pętli zwarcia obejmującej przewód fazowy i przewód ochronny obwodu, 16 Z’s
- impedancja pętli zwarcia obejmującej przewód neutralny i przewód ochronny obwodu.